Osoby z mózgowym porażeniem dziecięcym (mpdz) w Sali Doświadczania Świata mają zapewnioną przestrzeń, która dostosowuje się do ich indywidualnych potrzeb. Jest to wygodne i przyjemne miejsce, w którym osoby te mogą czuć się jak w domu i brać udział w zajęciach dostosowanych do ich zainteresowań. W pomieszczeniach wyposażonych w Interaktywny System Doświadczania Świata możliwość interakcji i różnorodność dostępnych zajęć jest zwielokrotniona dzięki ich dużej uniwersalności: różne elementy mogą być spersonalizowane i dostosowane, aby zaoferować znaczące i dostępne zajęcia.
Możliwość pracy w przyjemnej przestrzeni, która jest również w pełni dostępna, pozwala użytkownikowi z porażeniem mózgowym podejmować satysfakcjonujące działania, w których jest on bohaterem. Na bazie tych działań można budować nowe doświadczenia edukacyjne, jednocześnie poprawiając kondycję użytkownika i zachęcając go do angażowania się w aktywności dostępne w otoczeniu.
Deficyty, jakie mogą mieć osoby z porażeniem mózgowym w zakresie zdolności motorycznych lub funkcji sensorycznych i poznawczych, zwykle ograniczają ich dostęp do komunikacji, nauki, kontroli najbliższego otoczenia, wypoczynku i dobrego samopoczucia. Osoby te z czasem przekonują się, że pomieszczenia Sal Doświadczania Świata stanowią przestrzeń, która jest dla nich dostępna i pozwala im łatwiej realizować różne cele.
Zaczynając od podstaw
Poszczególne zmysły rozwijają się w różnym czasie. W łonie matki niemowlęta odbierają takie bodźce jak ruch, wibracje i dotyk. Podczas rozwoju mózg płodu, potem dziecka uczy się przetwarzać nowe bodźce i nadawać im stopniowo znaczenie. Gdy rozwijający się mózg zostanie uszkodzony, postrzeganie i przetwarzanie przyszłych bodźców może zostać zaburzone lub przerwane przez uraz. Jednak percepcja najbardziej podstawowych, wczesnych bodźców może pozostać nienaruszona. Oznacza to, że zdolność do postrzegania różnych bodźców i integrowania ich w celu nadania odbieranym informacjom spójnego znaczenia jest inna u poszczególnych osób, ale zawsze istnieje poziom podstawowy.
Sale Doświadczania Świata mogą dostarczać podstawowych bodźców, które będą stawały się stopniowo coraz bardziej złożone dla każdego ze zmysłów. Równoważnie zapewniają łagodny ruch liniowy, huśtawki różnorodność ruchów, łóżka wodne i elementy wibrująco-akustyczne pobudzają zmysł czucia głębokiego, elementy świetlne takie jak kolumny świetlne lub prostsze ale równie atrakcyjne światłowody stymulują zmysł wzroku oraz naturalne lub bardziej wyrafinowane dźwięki działają na zmysł słuchu. Dostęp do tych zasobów oferujących podstawowe bodźce, które mogą być prezentowane w izolacji z regulowaną intensywnością, pozwala użytkownikowi odbierać bodźce w sposób łatwy do zrozumienia i buduje poczucie bezpieczeństwa.
Po zapewnieniu użytkownikowi odpowiedniego otoczenia można zaproponować mu dalsze działania ułatwiające jego rozwój.
Znaczenie mowy ciała
Wspólnym aspektem mózgowego porażenia dziecięcego jest dysfunkcja zdolności motorycznych. Zaburzenia ruchu, nieprawidłowe wzorce ruchowe, spastyczność i/lub dystonia często powodują dyskomfort i trudności w przyjmowaniu właściwej pozycji oraz wykonywaniu ruchów, a także zaburzają komunikację i negatywnie wpływają na możliwość uczestnictwa w różnych aktywnościach. W Salach Doświadczania Świata często znajdują się takie elementy jak rozkładane pufy, łóżka wodne, huśtawki i miękkie elementy do zabawy, które pozwalają na korektę postawy użytkownika, a tym samym zapewniają mu większy komfort oraz poziom aktywizacji lub relaksu. Meble takie nie tylko ułatwiają przyjęcie prawidłowej postawy. Umiejscowione w pobliżu elementów aktywności (tub świetlnych, paneli, projekcji i jednostek sterujących) również ułatwiają wygodne uczestnictwo i komunikację. W meblach można zamontować systemy wibrująco akustyczne, które sprzyjają relaksacji, mają zastosowanie w masażu, pomagają w zmniejszaniu spastyczności.
Dodatkowo w pomieszczeniu można łatwo stworzyć relaksujące otoczenie za pomocą odpowiedniego oświetlenia, przyjemnej muzyki, projekcji atrakcyjnych obrazów lub dyfuzji relaksujących aromatów. W pomieszczeniu wyposażonym w system SHX można stworzyć wciągające środowisko relaksacyjne, takie jak choćby zachód słońca. Jest to możliwe dzięki zmianie oświetlenia na kolor zachodzącego słońca poprzez uruchomienie kolumny świetlnej czy wibracji dostosowanych do rytmu odtwarzanego dźwięku, a także po rozpyleniu aromatu morskiego powietrza.
Dzięki prawidłowej postawie, odpowiedniemu napięciu mięśniowemu i przyjemnemu otoczeniu każdy, także osoby z porażeniem mózgowym, chętniej bierze udział w różnorodnych aktywnościach.
Kontrola nad otoczeniem
Aby osoby z mpdz mogły być samodzielne, niezależne i autonomiczne ważne jest, aby nauczyły się regulować swoje otoczenie i dostosowywać je do swoich potrzeb i zainteresowań. Osoby z problemami motorycznymi lub trudnościami poznawczymi i komunikacyjnymi mogą stwierdzić, że ich zdolność do kontrolowania otoczenia jest ograniczona, co oznacza, że inni wykonują to za nich bez ich udziału.
Pomieszczenia wyposażone w Interaktywny System Doświadczania Świata oferują użytkownikom setki atrakcyjnych aktywności, takich jak aktywacja kolumny świetlnej lub sceny z pokazem fajerwerków, jazda bolidem Formuły 1 i odczuwanie wibracji przez całe ciało czy urządzanie „dyskoteki” z ulubionym piosenkarzem. Dodatkowo oferują szeroki wybór sposobów ich aktywacji: przyciski przyczynowo-skutkowe, sekwencje, dostęp poprzez przewijanie, panele interaktywne, maty, tablety czy eyetracking. Każda z jednostek sterujących może być użyta do aktywacji dowolnej aktywności. Pozwala to na pracę nad przyczyną i skutkiem w działaniu motywującym, wyłącznie za pomocą jednego przełącznika, zanim przejdzie się do pracy nad umiejętnością dokonywania wyboru pomiędzy dwoma lub więcej opcjami, nauki przewijania lub używania technologii eyetracking. Dzięki tym opcjom osoby z porażeniem mózgowym mogą kontrolować elementy znajdujące się w pomieszczeniu, nabywać niezbędne do tego umiejętności oraz osiągać większą autonomię poprzez wykorzystanie tej wiedzy w naturalnych kontekstach.
Narzędzie wspomagające fizjoterapię
Sale Doświadczania Świata z systemami interaktywnymi zapewniają wiele ciekawych zasobów do pracy fizjoterapeutycznej z osobami z mózgowym porażeniem dziecięcym. Są to elementy do pracy nad propriocepcją i zmysłem przedsionkowym oraz meble pozwalające na pracę w różnych pozycjach wraz z jednostkami sterującymi o różnych kształtach i rozmiarach, które pozwalają na aktywizację działań bardzo atrakcyjnych dla użytkownika. Piloty oraz jednostki sterujące mogą być umieszczone w określonych miejscach, aby zachęcić użytkownika do wykonania docelowego ruchu.
Inne elementy w pomieszczeniu, które są interesujące dla pracy fizjoterapeutycznej, to miękkie elementy do zabawy, takie jak kliny, rampy i piłki; kolumny świetlne do przytulania; światłowody do przenoszenia, manipulowania i zabawy; oraz panele interaktywne, dzięki którym można podziwiać efekty, które powstają po dotknięciu ekranu dotykowego.
Nauka poprzez zanurzenie
Interaktywny System Doświadczania Świata pozwala użytkownikowi pracować nad dowolnym aspektem edukacyjnym poprzez połączenie różnych ścieżek sensorycznych i zanurzenie w oddziałujących bodźcach. Przyjrzyjmy się kilku przykładom:
- Kolory: użytkownik lub terapeuta może nacisnąć przycisk, aby zmienić kolor pomieszczenia, kolumny świetlnej lub światłowodów, jednocześnie nazwa koloru może być wypowiedziana i wyświetlona na ekranie projektora.
- Pory roku: podczas wprowadzania pór roku użytkownik może uczyć się nazw, poczuć pory roku. Na przykład zimą poczuć chłód, obserwować spadający śnieg, poczuć wiejący wiatr lub zobaczyć śnieżny krajobraz.
- Zwierzęta: w tym przypadku użytkownik nie tylko widzi obraz zwierząt, ale może również usłyszeć wydawane przez nie odgłosy i poczuć w całym ciele wibracje adekwatne do odgłosów jakie wydają zwierzęta. Pomieszczenie może wyglądać jak siedlisko określonego zwierzęcia lub zwierzę może być skojarzone z piktogramem.
Opcje uczenia się z pomocą Interaktywnego Systemu Doświadczania Świata i SHX są nieograniczone dzięki możliwościom interakcji oraz personalizacji treści w niezliczonych kombinacjach obrazów, dźwięków, filmów, projekcji, sygnałów wibrująco-akustycznych, oświetlenia i efektów specjalnych. Fakt, że bodźce są odbierane przez różne drogi sensoryczne w spójny sposób, sprzyja zrozumieniu i pomaga użytkownikom kompensować ewentualne deficyty niektórych zmysłów za pomocą pozostałych. Panele interaktywne pozwalają również na wykorzystanie programów do rozwijania różnorodnych celów edukacyjnych poprzez gry skojarzeniowe, pamięciowe, świadomości przestrzennej i sekwencjonowania. Wszystko to w atrakcyjnej i przystępnej formie.
Komunikacja i język
Interaktywny System Doświadczania Świata oraz technologia SHX to także doskonałe narzędzia do pracy nad językiem i komunikacją. Z jednej strony pozwalają na pracę z głosem, zamieniając go na kolory lub wibracje. Może to zachęcać np. do kontrolowania głośności wypowiedzi lub fragmentacji szumu.
Z drugiej strony jest to doskonałe narzędzie do pracy z symbolami i generalizacją niezbędną w rozwoju języka. Przedmioty, filmy, fotografie, piktogramy i słowa mogą być powiązane w tysiącach kombinacji. Na przykład użycie jednostki sterującej z symbolem, aby wyświetlić obiekt z nim związany, naciśnięcie przycisku z fotografią na tablecie, aby zobaczyć lub usłyszeć słowo lub wybranie słowa napisanego na czerwono, aby zobaczyć, że wszystko w pokoju również zmienia kolor na czerwony.
Ponadto sam fakt zaoferowania użytkownikowi zróżnicowanych i celowych działań może zachęcać do późniejszego komentowania doświadczeń. Te z kolei sprzyjają wymianie informacji społecznych, takich jak zainteresowania czy doświadczenia. Wykracza to poza wykonywanie poleceń. Innym ciekawym aspektem Interaktywnego Systemu Doświadczania Świata jest możliwość tworzenia wielozmysłowych historii, którymi można się cieszyć odbierając informacje za pomocą wszystkich zmysłów.
Szansa na skok ze spadochronem
Aitor jest nastolatkiem z porażeniem mózgowym. Jego ograniczenia fizyczne sprawiają, że nie może brać udziału w wielu zajęciach dostępnych dla jego rówieśników, ale wystarczy, że naciśnie przycisk i nagle oświetlenie pomieszczenia zmienia się tak, by symulować niebo. Wyświetlony jest film, który ktoś nagrał skacząc z samolotu. Aitor odczuwa drgania podczas swobodnego spadania dzięki fotelowi z systemem wibrująco-akustycznym; duży wentylator zaczyna się obracać i powietrze mocno dmucha mu w twarz.
To fantastyczna aktywność dla Aitora – uwielbia je i uważa za naprawdę ekscytujące. Pozwala mu to na zdobycie różnorodnych doświadczeń, które wykraczają poza jego codzienną rutynę i które sprawiają, że chce się komunikować i nadal brać udział w nowych zajęciach.
Wszechstronność pomieszczeń z Interaktywnym Systemem Doświadczania Świata pozwala na zaprojektowanie atrakcyjnych doświadczeń dla każdego użytkownika. Dla jednej osoby może to być zabawa z kolumną świetlną, dla innej basen z piłeczkami, dla jeszcze kogoś innego zaangażowanie się w strzelaniu bramek piłkarskich, a jeszcze inny użytkownik może cieszyć się muzyką i kolorami w połączeniu z wibracjami. Różne możliwości sensoryczne i poznawcze każdego użytkownika powodują, że będą oni korzystać z różnorodnych bodźców sensorycznych. Z użyciem technologii SHX można odtworzyć je wszystkie!
Znalezienie znaczących aktywności dla każdego użytkownika zwiększa jego motywację w każdym procesie edukacyjnym lub terapeutycznym. Wierzymy, że prawdziwa wartość polega na oferowaniu każdemu znaczących doświadczeń. Ważne jest również zapewnienie możliwości spędzania wolnego czasu i dobrego samopoczucia. Nie zawsze jest to łatwe, a odpowiednie narzędzia nie zawsze są dostępne.
Dodatkowe informacje
Jeśli chcieliby Państwo uzyskać więcej informacji na temat Interaktywnego Systemu Doświadczania Świata, prosimy o kontakt. Alternatywnie, można odwiedzić naszą stronę internetową tutaj.
Autorzy
Dokument napisany przez zespół QInera we współpracy z ASPACE (Stowarzyszeniem na Rzecz Osób z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym).
Zespół Aspace: Laura Tobella Pareja Rhoda Nieves Rovira Itsaso Olasagasti Ruiz de Gauna www.aspace.cat Ma Francisca Gimeno Esteve Nausica Prat Ruscalleda Carlos Varela Ferro Ángel Aguilar Morales Maider Pereda López.
